Epilepsi, halk arasında sara hastalığı olarak da bilinen kronik yani uzun süreli bir nörolojik hastalıktır. Epilepsi nedir sorusunun tıbbi yanıtını kısaca şu şekilde özetleyebiliriz: Beynin gündelik elektriksel işlevlerinde bazı durum ve zamanlarda kısa kesintilere ya da düzensizliklere neden olan, bunları ise nöbetler halinde belli eden hastalığa epilepsi hastalığı denir.
İnsan beyni, milyonlarca sinir hücresinden yani nörondan oluşur. Nöronların hareketleri kendi kendilerini düzenleyen ve buna bağlı olarak vücudun hareket, konuşma, bilinç gibi işlevlerini yerine getiren karmaşık bir mekanizmaya sahiptir. Tüm bunlar gerçekleştirdiğimiz tüm eylemlerin beynimiz ile bağlantısını ortaya serer. Bu akış yani sistemli mekanizmayı hayata geçiren ise nöronlar ile vücudun bütün kısımları arasından akan elektrik yükleridir. Dolayısıyla işlevlerin birinde ya da birkaçında meydana gelecek geçici kesintiler veya istemsiz düzensizlikler epilepsi nöbeti olarak karşımıza çıkar. Nöbet sırasında normal düzenin bozulması, olması gerekenden çok daha yoğun, kesikli, elektrik boşalmalar ile gerçekleşir ve bu durum da kişinin bilincini, vücut hareketlerini ve duygularını kısa bir süre için etkiler.
Epilepsi nöbetleri farklılık gösterebilir. Örneğin; bazı nöbetlerde bayılma ve titreme varken, bazı nöbetler yalnızca birkaç saniye sürebilir. Hatta nöbetin geldiğini hastanın kendisi dahi hissetmediği durumlar mevcuttur.
Epilepsi Neden Olur?
Özellikle bu hastalığı yaşayan veya tanıklık eden kimseler, haklı olarak epilepsi neden olur sorusunu sormaktadırlar fakat ne yazık ki epilepsi hastalığının köken nedeni çoğu vakada tam olarak çözümlenememektedir. Yine de bazı etkenlerin varlığından bahsedilebilir:
- Kromozom bozuklukları
- Genetik bozukluklar
- Enzim eksiklikleri
- Enfeksiyon
- Ateşli havale
- İskemik lezyon
- Troid hastalıkları
- Beyin zedelenmeleri
- Ağır travmalar
- Beslenme bozuklukları
Bunların dışında bilinen diğer etkenlerden başka bir tanesi ise gebelikte yaşanan hastalıklar veya gebelik beslenmesi ile ilişkilidir. Hamilelik sürecinde annenin yetersiz beslenmesi, sürekli olarak alkol veya sigara gibi tüketilmemesi gereken maddelere yönelmesi ya da bu süreçte bebeği etkileyen hastalıklar geçirmesi gibi durumlarda da epilepsi yani sara hastalığı ortaya çıkabilmektedir.
Elbette bunlar dışında çevresel faktörlerden de söz edilebilir çünkü beyindeki hücrelerin normal çalışmasını engelleyecek hemen hemen her şey sara hastalığına yol açabilmektedir. Örneğin; trafik kazaları, çarpma düşme gibi yaralanmalar…vb.
Epilepsi Belirtileri
Epilepsi hastalığının 30’a yakın çeşidi ve sara krizinin de aynı şekilde birçok türü bulunmaktadır. Dolayısıyla bunlara bağlı olarak belirtiler de hayli fazla ve değişkendir. Bazı epilepsi çeşitleri aynı anda ya da sıralı olarak gerçekleşerek, kişilerde birden çok belirti ve bulguyu ortaya çıkabilir. Sara krizi süreleri de aynı şekilde değişkenlik göstermektedir. Genel süreç birkaç saniye ile 15 dakika arasında biçilmiş olsa da bazı nöbetlerin çok daha uzun sürdüğü bilinmektedir. Epilepsi belirtileri nöbetten önce, nöbet anında ve nöbet sonrasında görülebilmektedir. Bunlar sırasıyla şu şekildedir:
- Yoğun korku ve endişe haline bağlı olarak stres
- Mide bulantısı
- Sersemlik
- Görme ile ilgili değişiklikler (bulanık görme, görmeme vb.)
- El ve ayak hareketlerinde kontrolsüzlük
- Baş ağrısı
- Ani ruh değişimleri
- Koku, tat ya da işitme kaybı
- Tepkisizlik
- Boş ve anlamsız bakışlar (sabit bir noktaya kitlenme…vb.)
- Bilinç kaybı
- Kontrolsüz kas kasılmaları
- Ağızdan köpük gelmesi
- Düşme/bayılma
- Diş ve çene kenetlenmesi
- Dilin ısırılması
- Garip ve anlamsız sesler çıkarma
- Bağırsak ve mesane kontrolünün kaybı
- Nefes darlığı
- Nöbet sonrası bilinç kaybı
- Nöbet sonrası stres ve kaygı
Tanı Yöntemleri ve Tedavi Süreci
Tanımlanmış nöbet çeşitlerine ve belirtilere rağmen kişilerin geçirdikleri nöbetler kendilerine özgü bazı farklılıklar gösterebilmektedir. Ne yazık ki böyle durumlarda epilepsi tanısının konulması oldukça güçleşebilir ve çok çeşitli karışıklıklara neden olabilir. Örneğin; pek çok hastaya tanı konulamayacağı gibi hastalığının teşhis edilmesi yıllar da alabilir. Bazı kişilerde ise başka bir bozukluğun yol açtığı belirtiler epilepsi hastalığı olarak teşhis edilse de sonuç farklı çıkabilir. Fakat elbette gelişen tanı ve tedavi yöntemleri sayesinde yanlış tanılar giderek azalmaktadır. Tüm bunlar doğrultusunda en kesin ve doğru tanıyı koyacak olan kişi alanında uzman bir doktordan başkası değildir. Yine de bu süreçte doktorunuza yardımcı olmanız gerekebilir çünkü epilepsi tanısı koymak için nöbet şeklinin iyi tarif edilmesi gerekir ve nöbeti gören kişilere de ihtiyaç duyulur. Hastanın her nöbetini anımsayamıyor ya da anlamlandıramıyor olması çok muhtemeldir. Hastalık, hastanın yaş skalasına göre çocuk veya erişkin nörologlar tarafından takip edilmelidir. Hastaya tanı koymak için EEG, MR, PET ve tomografi gibi tetkikler istenebilir. Ayrıca hastalığın bir enfeksiyona bağlı olarak geliştiği düşünülüyorsa kan tahlilleri de yardımcı bir tanı yöntemi olabilir. Elektroensefalografi de denilen EEG yöntemi epilepsi tanısı için gerekli görülen birincil testlerden biridir. Bu test kişinin kafa derisine bağlanan küçük sensörler sayesinde gerçekleşir. Kişinin kımıldamaması yeterli görülür ve herhangi bir acı söz konusu değildir.
Epilepsi tedavisi ne yazık ki kalıcı bir çözüm doğurmayabilir çünkü hastalığın yok olması değil gerilemesi baz alınarak tedaviye başlanır ancak çoğu epilepsi hastasının gündelik hayatına rahatlıkla devam edebildiği gözlemlenmiştir. Genel tedavi ise epilepsi ilaçları ile yapılır. Günlük ilaçlar olabildiği gibi nöbet esnasında kullanılması gereken ilaçlarla da karşılaşabilirsiniz. Bu tedavi çeşidiyle birlikte hastalığın tedavisinde büyük oranda yol kat edildiği görülmüştür. İlaçla başarılı olarak tedavi edilebilecek ya da en azından nöbetlerin arası oldukça uzun bir zamana çıkarılabilecek bir hasta, düzensizlik veya ilaç tedavisinin reddi yüzünden nöbetleri daha sık yaşamak zorunda kalabilir. Bu nedenle hasta ve yakınlarının bu konudaki en büyük yükümlülüğü tedavi sürecinde ilaçları düzgün ve düzenli kullanmaktır. Ancak bu tedavilerin cevap vermediği noktalarda alanında uzman cerrahlar cerrahi bir müdahale gerektiğini düşünebilir.
Anahtar Kelimeler: Epilepsi nedir, epilepsi hastalığı, epilepsi belirtileri, epilepsi ilaçları, epilepsi neden olur, epilepsi nöbeti, epilepsi tedavisi, epilepsi, sara hastalığı, sara krizi, epilepsi tanısı
Ana Başlık: Epilepsi Hastalığı Nedir?
Alt Başlıklar: Epilepsi neden olur, epilepsi belirtileri, tanı yöntemleri ve tedavi süreci
Güncelleme Tarihi: 18.03.2022