Bağırsaklardaki Kronik Yangı: İnflamatuar Bağırsak Hastalıkları, yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyen sindirim sistemi sorunlarına yol açabilir. Erken tanı ve doğru yaşam tarzı ile kontrol altına alınabilir.
İnflamatuar Bağırsak Hastalığı Nedir?
İnflamatuar Bağırsak Hastalığı (IBH), sindirim sisteminin uzun süreli iltihabi hastalıklarını tanımlayan bir terimdir. Bağırsak duvarlarında kronik inflamasyonla seyreden bu hastalıklar, sindirim sisteminin işlevlerini olumsuz etkiler. En yaygın iki formu Ülseratif Kolit ve Crohn hastalığıdır.
İnflamatuar Bağırsak Hastalığı Nedenleri Nelerdir?
IBH'nin kesin nedeni bilinmemekle birlikte, aşağıdaki faktörlerin hastalığın gelişiminde rol oynadığı düşünülmektedir:
- Genetik yatkınlık
- Bağışıklık sistemi bozuklukları (vücudun kendi dokularına saldırması)
- Çevresel faktörler (sigara, enfeksiyonlar, hijyen teorisi)
- Mikrobiyota dengesizliği (bağırsak florasının bozulması)
İnflamatuar Bağırsak Hastalığı Çeşitleri Nelerdir?
IBH temel olarak iki ana hastalıktan oluşur:
- Ülseratif Kolit
- Crohn Hastalığı
Ülseratif Kolit Nedir?
Ülseratif Kolit, kalın bağırsağın (kolon) iç yüzeyini tutan, yaygın olarak rektumdan başlayıp yukarı doğru yayılan iltihaplı bir hastalıktır. Sadece kalın bağırsakta görülür ve yüzeyel tabakaları etkiler.
Crohn Hastalığı Nedir?
Crohn Hastalığı, ağızdan anüse kadar sindirim sisteminin herhangi bir bölümünü tutabilir. Genellikle ince bağırsakta görülür ve bağırsağın tüm katmanlarını etkileyebilir. Segmental olarak, yani sağlıklı ve hastalıklı bölgelerin birbirini izlemesi şeklinde seyreder.
İnflamatuar Bağırsak Hastalığı Belirtileri Nelerdir?
IBH’nin belirtileri hastalığın türüne ve şiddetine göre değişiklik gösterse de genel belirtiler şunlardır:
- Karın ağrısı ve kramplar
- İshal (kanlı ya da kansız)
- Kilo kaybı
- Halsizlik
- Ateş
- Makattan kan gelmesi
- Acil dışkılama hissi
İnflamatuar Bağırsak Hastalığı Riskleri Nelerdir?
Tedavi edilmediğinde ya da kontrol altına alınmadığında:
- Bağırsak delinmesi
- Kanamalar
- Bağırsak tıkanıklığı
- Kolorektal kanser riski
- Eklem, cilt, göz ve karaciğer problemleri
gibi ciddi komplikasyonlar görülebilir.
İnflamatuar Bağırsak Hastalığı Nasıl Teşhis Edilir?
IBH tanısında kullanılan başlıca yöntemler şunlardır:
- Kan ve dışkı testleri (iltihap ve enfeksiyon belirteçleri)
- Kolonoskopi ve biyopsi
- Endoskopi ve görüntüleme yöntemleri (BT, MR enterografi)
- Bağırsak florası ve otoimmün panel testleri (gerekli durumlarda)
İnflamatuar Bağırsak Hastalığı Nasıl Tedavi Edilir?
IBH tedavisinde amaç iltihabın kontrol altına alınması ve semptomların hafifletilmesidir. Kullanılan tedaviler:
- Anti-inflamatuar ilaçlar (5-ASA türevleri)
- Bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaçlar (immünsüpresanlar)
- Biolojik tedaviler (monoklonal antikorlar)
- Antibiyotikler (gerektiğinde)
- Cerrahi müdahale (ilaçlarla kontrol sağlanamayan olgularda)
İnflamatuar Bağırsak Hastalığı ve İrritabl Bağırsak Sendromu Arasındaki Fark Nedir?
- IBH organik, yani fiziksel hasara neden olan iltihabi bir hastalıkken;
- İrritabl Bağırsak Sendromu (IBS) fonksiyonel bir rahatsızlıktır, yapısal bir hasar veya iltihap söz konusu değildir.
IBS'de dışkılamayla rahatlama, stresle belirtilerin artması tipiktir; IBH’de ise fiziksel hasarlar, kanlı dışkılama ve sistemik belirtiler öne çıkar.
IBH’de Beslenme ve Yaşam Tarzı Önerileri
- Lif oranı düşük, kolay sindirilebilir besinler tercih edilmelidir.
- Süt ürünleri, baharatlı gıdalar ve yağlı yiyecekler alevlenmeyi artırabilir.
- Probiyotikler bağırsak florasını destekleyebilir.
- Sigara bırakılmalı, stres yönetimi sağlanmalıdır.
- Düzenli egzersiz, bağırsak hareketlerini dengelemeye yardımcı olur.
İnflamatuar Bağırsak Hastalıkları Nasıl Önlenebilir?
IBH’nin tamamen önlenmesi mümkün değildir ancak:
- Genetik yatkınlığı olan kişilerin dikkatli beslenmesi
- Sigara ve alkol tüketiminin bırakılması
- Stresten uzak durulması
- Bağırsak sağlığını destekleyen probiyotik ve prebiyotik gıdaların tüketilmesi
hastalığın ortaya çıkmasını geciktirebilir veya belirtilerini hafifletebilir.
“Karın ağrısı, ishal ve dışkıda kan gibi şikayetler hafife alınmamalıdır. Uzun süren belirtilerde mutlaka bir gastroenteroloji uzmanına başvurulmalıdır.”