KALP YETERSİZLİĞİ NEDİR?
Kalp kasının yeterli kasılamaması ve/veya gevşeyememesi nedeniyle, vücudun ihtiyacı olan kan ve oksijenin yeterince pompalanamamasıyla sonuçlanan, semptom (şikayet) ve bulgular bütünüdür.
Ancak, bu tanımlama, hastalığı ifade etme konusunda yetersiz olup, uzun yıllar sonra yeniden tanımlanmış ve fonksiyonel/yapısal bir kalp hastalığının neden olduğu, vücutta ödemlerle giden (akciğer, ayak, bacak, karın bölgesi), bu hastalıkta oldukça spesifik olan BNP/NT-Pro BNP hormonlarının artmasına yol açan, bir sendrom olarak belirtilmiştir.
Vücudun ihtiyacı olan kan ve oksijenin yeterli sağlanamaması, özellikle böbrek üstü bezlerinden aşırı hormon salgılanmasına (Renin, Antroktansın, Anjiotensin) böbreklerden aşırı su ve tuz tutulumuna; şikayet ve bulguların ilerlemesine yol açmaktadır.
KALP YETERSİZLİĞİ NE SIKLIKLA GÖRÜLÜR?
Tüm dünyada, kalp yetersizliği, özellikle 65 yaş üstü kişilerde en sık hastaneye başvurma nedenidir.
2024 yılı itibari ile ülkemizde 2 milyon, dünyada da 60-70 milyon kalp yetersizliği hastası olduğu tahmin edilmektedir. 40 yaşını geçmiş her 5 kişiden en az 1 kişinin ileri yaşlarda kalp yetersizliği ile karşılaşacağını, 70 yaş üzerindekilerde bu oranın 5 kat daha fazla olacağını tahmin etmekteyiz.
Sadece kalp krizleri, enfarktüsler kapak hastalıklarına değil, tıbbın diğer branşlarındaki tanı/tedavilerin gelişmesi, insanların beklenen yaşam sürelerini arttırıyorken, daha fazla kalp yetersizliği ile karşılaşıyoruz. Bu durum ilave olarak, hasta yükünün ve ekonomik maliyetlerin artışına yol açmaktadır.
KALP YETERSİZLİĞİ NEDENLERİ NELERDİR?
Başta şu söylenebilir; koroner kalp hastalıkları, ritim bozuklukları, kapak hastalıkları vb. zamanında da tanısı konulup, yeterli tedavi edilmemiş tüm kalp hastalıklarının son durağı KALP YETERSİZLİĞİ’dir.
Yine de özetlenecek olursa; en sık nedenleri
- Hipertansiyon
- Koroner damar hastalıkları, kalp krizi, enfarktüs
- Ritim bozuklukları (özellikle Atriyal Fibrilasyon)
- Kalp kasının genetik/ailesel hastalıkları (Kardiyomiyopatiler)
- Kalp kapak hastalıkları
- Enfeksiyonlar, kalp kası iltihabı/myokardit
- Diyabet
- Tiroid hastalıkları
- Aşırı alkol
- KOAH (Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalıkları)
- Anemi/Kansızlık
- Kemoterapi ilaçları
- Obezite, sağlıksız beslenme, hareketsiz yaşam
KALP YETERSİZLİĞİ BELİRTİLERİ NELERDİR?
Kalp yetersizliğinin erken dönemlerinde ya hiç şikayet/bulgu yoktur, ya da aşırı efor yapıldığında nefes darlığı oluşur. Tedavisiz ya da yeterli tedavi edilemeyen kişilerde, normal günlük aktivitelerde bile (düz yolda yürümek, 1-2 kat merdiven çıkmak, yemek, tuvalet, banyo vs.) şikayetler oluşur.
Özellikle söylenecek olursa;
- Halsizlik, çabuk yorulma
- Çarpıntı, düzensiz kalp atışı
- Eforla nefes darlığı, tıkanma hissi
- Ayak bileklerinden başlayıp, bacak, karın ve testislere kadar yayılan ödemler
- Sık idrar çıkma
- Düz yatarken artan öksürük
- Düz yatamama, oturarak uyuma
KALP YETERSİZLĞİ TANISI NASIL KOYULUR?
- Hastanın tıbbi öyküsü ve ayrıntılı fizik muayene
- EKG
- Ekokardiyografi
- Telekardiyografi
- Kanda BNP/NT-Pro BNP yüksekliği
- Sintigrafi
- BT-Anjiyografi
- İnvaziv Koroner Anjiyografi
- Kardiyak MR
KALP YETERSİZLİĞİ TEDAVİSİ
Modern kalp yetersizliği tedavisinin başlıca 3 (üç) amacı vardır:
- Fonksiyonel kapasiteyi iyileştirmek,
Hastanın, öncelikle günlük olağan aktivitelerini şikayeti olmadan, sorunsuz yapabilmesini sağlamak, yaşam kalitesini yükseltmek.
- Tekrarlayan hastane yatışlarını azaltmak/önlemek,
- Mortalite (ölüm) oranını azaltmak,
Tedavinin Temel Basamakları;
1.Altta yatan nedeni/hastalığı tedavi etmek,
- Koroner arter hastalıklarını stent, by-pass, medikal tedavi ile iyileştirmek,
- Kalp kapak hastalıklarını operasyon ya da TAVİ, mitraclip vs. yöntemlerle iyileştirmek,
- Aritmileri tedavi etmek,
- Kalp yetersizliğine neden olan ya da kalp yetersizliğinin ilerlemesine katkıda bulunan kalp dışı hastalıkları tedavi etmek, (anemi, tiroid hastalıkları, kronik böbrek yetmezliği, obezite, diyabet vb.)
2.Yaşam şekli değişiklikleri,
- Düzenli egzersiz; düz yolda yorulmadan yavaş yürüyüşler yapmak,(yorulunca durup, dinlenip, tekrar yürümek)
- Sigara ve alkolden uzaklaşmak (en azından miktarını azaltmak, kesmek)
- Kilo kontrolü; obeziteyi tedavi etmek (Diyet, düzenli egzersiz, yardımcı ilaçlar, hatta obezite cerrahisi)
- Tuz kısıtlaması; Normal, sağlıklı, günlük beslenmede tuz ihtiyacı 3 gr. dolayındadır. İleri kalp yetersizliklerinde mümkünse TAM TUZSUZ diyet, hafif – orta kalp yetersizliklerinde 1gr.’ın altında tuz içeren bir diyet uygulanması önerilir.
3. Tedavi,
- İlaçlar: Son 3 – 4 yıl içinde, kalp yetmezliğinin tedavisinde kullanılan ilaçlar konusunda, çok önemli ilerlemeler kaydedilmiştir. Artık yeni, etkili ve yan etkisi hemen hemen hiç olmayan ilaçlarımız vardır. Bu ilaçları uygun dozlarda, yeterli sürelerde verdiğimizde; hastalarımızda öncesinde görmediğimiz İYİLEŞMELER görüyoruz ve artık sık sık hastanelerin acillerine gitmiyorlar, normal günlük aktivitelerini şikayetleri olmadan yapabiliyor, yaşam kaliteleri daha da artmış hale geliyorlar.
Tüm dünya ile birlikte artık ülkemizde de yaygın kullandığımız bu yeni nesil kalp yetersizliği ilaçları sayesinde; kalp pili, kalp destek cihazı ya da kalp transplantasyonu ihtiyacı azalmakta, çoğu zaman gerek kullanılmamaktadır.
Uzm. Dr. Yüksel AĞCA
Kardiyolog