Görünmeyen Şeker: Diyabetin Sessiz İzleri
Diyabet, sessizce başlayan ama yıllar içinde vücudun her noktasına dokunan bir hastalıktır. Dünyada her 10 yetişkinden biri diyabetlidir ve her 2 hastadan biri hastalığının farkında bile değildir.
Yani milyonlarca insan, vücudundaki “görünmeyen şekerle” yaşamaktadır.
Türkiye’de de durum ciddidir: Sağlık Bakanlığı verilerine göre diyabetli sayısı son 20 yılda iki kat artarak 8 milyonu aşmıştır. Ancak sevindirici olan, bu hastalığın önlenebilir ve yönetilebilir olmasıdır.
Diyabet Nedir?
Diyabet (şeker hastalığı), vücudumuzun glikoz yani şekeri doğru şekilde kullanamamasıyla ortaya çıkan bir durumdur. Normalde pankreas adlı organ, yediğimiz besinlerdeki şekeri enerjiye dönüştürmek için insülin hormonu üretir. Ama diyabetli kişilerde bu hormon ya yeterince üretilmez ya da vücut bu hormonu doğru kullanamaz.
Sonuç olarak kandaki şeker yükselir ve zamanla damarlara, sinirlere, böbreklere, kalbe ve göze zarar verir. Yani diyabet sadece “tatlıdan uzak durma hastalığı” değil; tüm vücudu etkileyen sistemik bir bozukluktur.
Diyabet Türleri
Diyabetin birkaç tipi vardır, ancak en yaygın olanları şunlardır:
Tip 1 Diyabet:
Genellikle çocukluk veya genç yaşta başlar. Bağışıklık sistemi, pankreasın insülin üreten hücrelerine saldırır. Bu nedenle hastalar dışarıdan insülin almak zorundadır.
Tip 2 Diyabet: Yetişkinlerde daha sık görülür ve genellikle beslenme, kilo ve hareketsizlikle ilişkilidir. Vücut insülini üretir ama etkili şekilde kullanamaz. Bu tip diyabet, yaşam tarzı değişiklikleriyle büyük oranda önlenebilir.
Gebelik (Gestasyonel) Diyabet:
Gebelik sırasında ortaya çıkar, doğum sonrası çoğunlukla kaybolur ama ilerleyen yıllarda Tip 2 diyabete zemin hazırlayabilir.
Diyabetin Belirtileri Nelerdir?
Diyabet bazen sinsice ilerler.
Bazı insanlar yıllarca hiçbir belirti yaşamadan hastalığın ilerlemesine izin verir.
Ama vücut aslında sessiz sinyaller gönderir:
- Sürekli susuzluk hissi
- Aşırı idrara çıkma
- Nedensiz yorgunluk, halsizlik
- Bulanık görme
- Yaraların geç iyileşmesi
- El ve ayaklarda karıncalanma
- Kilo kaybı (Tip 1’de belirgindir)
Bu belirtiler varsa, mutlaka kan şekeri ölçümü yaptırmak gerekir.
Çünkü erken teşhis edilen diyabet, komplikasyonları önlemenin anahtarıdır.
Diyabet Nasıl Teşhis Edilir?
Diyabet, basit kan testleriyle tespit edilebilir:
- Açlık Kan Şekeri (AKŞ): 126 mg/dL ve üzeri diyabet göstergesidir.
- HbA1c (Üç Aylık Şeker Testi): 6.5% ve üzeri değer, hastalığı doğrular.
- OGTT (Şeker Yükleme Testi): Vücudun glikozu ne kadar tolere ettiğini ölçer.
Erken tanı, diyabetle yaşam kalitesini korumada en büyük güçtür.
Diyabetle Yaşamak Mümkün mü?
Evet, mümkün — hem de kaliteli bir şekilde.
Diyabet, doğru beslenme, düzenli hareket ve düzenli takip ile kontrol altında tutulabilir.
Basit ama etkili adımlar:
- Her gün 30–45 dakika yürüyüş
- Az tuz, az şeker, bol lif
- Öğün atlamamak
- Şekerli içecekleri suyla değiştirmek
- Stresten uzak kalmak
Unutulmamalıdır ki; düzenli fiziksel aktivite, insülinin etkisini artırır.
Birçok Tip 2 diyabet hastası, bu sayede ilaç dozlarını azaltabilmektedir.
Tedavi ve Takip
Tedavi kişiye özeldir. Bazı hastalar yalnızca beslenme ve egzersizle kontrol sağlayabilirken, diğerleri oral ilaç veya insülin tedavisi alır. Ancak hangi tedavi uygulanırsa uygulansın, temel hedef kan şekeri dengesini korumaktır.
Diyabetin düzenli takibi yapılmazsa; kalp krizi, felç, böbrek yetmezliği, görme kaybı ve sinir hasarı gibi ciddi sorunlara yol açabilir. Bu yüzden “benim şekerim bazen yükseliyor ama sonra düşüyor” gibi ifadeler, hafife alınmamalıdır.
Korunma Yolları
Dünya Sağlık Örgütü’ne göre Tip 2 diyabet vakalarının %80’i önlenebilir.
Korunmanın altın kuralları:
- Sağlıklı beslenme (sebze, tam tahıl, su)
- Düzenli egzersiz
- Kilo kontrolü
- Sigara ve alkolü bırakmak
- Düzenli check-up yaptırmak
Diyabet, yaşamın sonu değil; bilinçli bir yaşamın başlangıcı olabilir.
“Diyabet, vücudun bize yavaş ama sürekli bir mesajıdır: “Daha dikkatli yaşa.” Görünmeyen şeker, zamanla hayatı sessizce tüketebilir ama erken fark edilirse, yönetilebilir bir dost haline gelir. Her ölçüm, her adım, her sağlıklı öğün; uzun bir yaşam için atılmış bilinçli bir adımdır.”