Cilt kanseri, erken teşhisle tamamen tedavi edilebilen; güneş ışığı, genetik faktörler, kozmetik ürünler ve çevresel etkenlerle ortaya çıkan yaygın ve önemli bir sağlık sorunudur.
Cilt (Deri) Kanseri Nedir?
Cilt kanseri, cilt hücrelerinde anormal ve kontrolsüz hücre büyümesiyle oluşan bir kanser türüdür. Genellikle cildin güneşe maruz kalan bölgelerinde ortaya çıksa da, vücudun güneş görmeyen bölgelerinde de gelişebilir. En sık görülen kanser türlerinden biridir ve erken teşhis edildiğinde tamamen tedavi edilebilir.
Cilt (Deri) Kanseri Türleri Nelerdir?
Cilt kanserinin en yaygın üç türü şunlardır:
- Bazal Hücreli Karsinom (BCC): En yaygın türdür. Yavaş büyür, nadiren metastaz yapar. Genellikle yüz ve boyun gibi güneşe maruz kalan bölgelerde görülür.
- Skuamöz Hücreli Karsinom (SCC): Daha agresif bir türdür. Ciltte pullu, kırmızı lekeler şeklinde başlayabilir. Tedavi edilmediğinde çevre dokulara ve nadiren de olsa diğer organlara yayılabilir.
- Melanom: En tehlikeli türdür. Melanosit adı verilen pigment üreten hücrelerde başlar. Erken teşhis edilmediğinde hızla yayılabilir. Ancak erken fark edilirse tedavi edilebilir.
Cilt (Deri) Kanseri Neden Olur?
Cilt kanserinin başlıca nedenleri şunlardır:
- Ultraviyole (UV) Işınları: Güneşten veya solaryumdan gelen UV ışınları, cilt hücrelerinde DNA hasarına yol açarak kansere neden olabilir.
- Genetik Yatkınlık: Ailede cilt kanseri öyküsü olan kişilerde risk daha yüksektir.
- Bağışıklık Sistemi Zayıflığı: Organ nakli geçirmiş veya bağışıklık sistemi baskılanmış bireylerde risk artar.
- Radyasyona Maruz Kalmak: Önceki radyoterapi uygulamaları ciltte kanser gelişimine zemin hazırlayabilir.
- Kozmetik ve Kimyasal Maddeler: Uzun süreli bazı kozmetik ürünlerin (paraben, formaldehit, ağır metal içeren ürünler), özellikle kalitesiz veya içeriği belirsiz olanların kullanımı, cilt bariyerine zarar vererek kanser riskini artırabilir.
Cilt Kanseri Risk Faktörleri
- Açık ten, açık göz ve saç rengine sahip olmak
- Güneşe aşırı maruz kalma veya sık güneş yanığı geçirme
- Solaryum kullanımı
- Ailede cilt kanseri öyküsü
- Çok sayıda benin bulunması
- İleri yaş
- Bağışıklık sisteminin baskılanması
- Parfümlü, kimyasal içerikli veya koruyucu madde yoğunluğu yüksek kozmetik ürünleri düzenli ve uzun süreli kullanmak
Cilt (Deri) Kanseri Belirtileri Nelerdir?
- Geçmeyen yara veya kabuklu lezyon
- Renk değiştiren, büyüyen veya şekli bozulan ben
- Ciltte yeni oluşan, kanayan veya kaşınan lekeler
- Asimetrik yapılar, düzensiz kenarlar, çapı 6 mm’den büyük benler
- Parlak, inci gibi kabarık oluşumlar (özellikle BCC'de)
Cilt (Deri) Kanseri Nasıl Teşhis Edilir?
- Dermatolojik Muayene: Uzman doktor, ciltteki şüpheli oluşumları büyüteç veya dermatoskop yardımıyla inceler.
- Biyopsi: Şüpheli lezyonlardan örnek alınarak patolojik inceleme yapılır.
- Görüntüleme Yöntemleri: Gerekli durumlarda yayılımın değerlendirilmesi için BT, MR gibi görüntüleme tekniklerine başvurulabilir.
Cilt (Deri) Kanseri Tedavisi Nasıl Yapılır?
Tedavi yöntemi, kanserin türüne, evresine ve hastanın genel sağlık durumuna göre değişiklik gösterir.
- Cerrahi: En yaygın yöntemdir. Lezyon, sağlam dokuyla birlikte çıkarılır.
- Kriyoterapi: Lezyonun dondurularak yok edilmesi.
- Radyoterapi: Özellikle cerrahinin uygun olmadığı durumlarda kullanılır.
- Kemoterapi: Genellikle ileri evrelerde veya metastaz durumunda uygulanır.
- İmmünoterapi / Hedefe Yönelik Tedavi: Özellikle melanomda yeni tedavi seçenekleri olarak öne çıkar.
Cilt Kanserinden Korunma Yolları Nelerdir?
- Güneş ışınlarının en dik geldiği saatlerde (10:00–16:00) güneşe çıkmaktan kaçının.
- Geniş kenarlı şapka, uzun kollu giysi ve güneş gözlüğü kullanın.
- En az SPF 30 içeren geniş spektrumlu güneş koruyucular kullanın, 2 saatte bir tekrarlayın.
- Solaryum kullanımından kaçının.
- Cildinizi düzenli olarak kontrol edin, yeni oluşan veya değişen benleri gözlemleyin.
- Dermatoloğa düzenli olarak cilt muayenesi yaptırın.
- İçeriği bilinmeyen kozmetik ürünleri kullanmayın. Dermatolojik olarak test edilmiş, onaylı ürünleri tercih edin.
- Uzun vadede kullanılan kozmetiklerin içeriklerini takip edin; paraben, formaldehit, ağır metal gibi maddelerden kaçının.
Cilt kanseri erken evrede tespit edildiğinde başarıyla tedavi edilebilir. Bu nedenle hem güneş koruması hem de bilinçli kozmetik ürün kullanımı, önleyici sağlık davranışları arasında yer almalıdır.